Rozwój digitalizacji w energetyce – szanse i zagrożenia

W dniach 8 i 9 listopada 2023 r. w The Westin Warsaw Hotel odbędzie się 38. Konferencja Energetyczna EuroPOWER oraz 8. OZE POWER. 

Wydarzenie od początku powstania stawia sobie za cel mówienie o najbardziej aktualnych wyzwaniach i problemach dotyczących sektora energetycznego. Kluczowi przedstawiciele branży gromadzą się, aby wspólnie przedyskutować najważniejsze aspekty funkcjonowania i rozwoju branży energetycznej. 

Natomiast poniżej przedstawiamy przekrojowo tematykę digitalizacji w sektorze energetycznym, która będzie jednym z punktów listopadowego wydarzenia.

Strategia cyberbezpieczeństwa dla sektora energetycznego

Wraz z postępującą digitalizacją sektora energetycznego pojawia się coraz więcej wyzwań związanych z cyberbezpieczeństwem. W obliczu potencjalnych, niekiedy skrajnych skutków cyberataków, zabezpieczenie przed nimi powinno być priorytetem dla kierownictwa i zarządu spółek energetycznych. Niestety, w wielu przypadkach systemy automatyki przemysłowej były projektowane z myślą o niezawodności, a nie o potencjalnym zagrożeniu, jakie niesie ich przejęcie przez np. terrorystów. 

W obliczu rosnącej liczby ataków cybernetycznych, strategia cyberbezpieczeństwa dla sektora energetycznego staje się kluczowym elementem zapewniającym ciągłość działania i ochronę krytycznej infrastruktury. W strategii powinny znaleźć się takie punkty, jak: analiza ryzyka, edukacja, wdrażanie nowoczesnych technologii, współpraca z ekspertami, plan reagowania na incydenty i regularne przeglądy i aktualizacje.

Analiza i ocena zagrożeń dla bezpieczeństwa energetycznego na poziomie krajowym i regionalnym

Bezpieczeństwo energetyczne, rozumiane jako zdolność kraju do zapewnienia nieprzerwanego dostępu do źródeł energii dla swoich obywateli w rozsądnych cenach, jest fundamentem stabilności gospodarczej i społecznej. Na poziomie krajowym, analiza ta musi uwzględniać nie tylko dostępność zasobów, ale także jakość i sprawność infrastruktury, innowacyjność technologii oraz skuteczność obowiązującej polityki. Współczesne państwa stoją przed wyzwaniami, takimi jak starzenie się sieci energetycznych, konieczność dywersyfikacji źródeł energii czy adaptacja do norm ekologicznych.

Z kolei na poziomie regionalnym, bezpieczeństwo energetyczne nabiera dodatkowego wymiaru w kontekście współpracy międzynarodowej. Regiony często są zależne od importu energii z sąsiednich krajów, co może prowadzić do potencjalnych konfliktów i napięć. Analiza zagrożeń na tym poziomie musi brać pod uwagę geopolityczne uwarunkowania, historyczne relacje między krajami oraz obecne zależności energetyczne. Ponadto, globalne wyzwania, takie jak zmienność cen surowców na rynkach światowych, ryzyko przerw w dostawach z powodu konfliktów czy skutki zmian klimatycznych, wpływają na bezpieczeństwo energetyczne zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym. Dlatego tak ważne jest ciągłe monitorowanie, analizowanie i ocenianie tych zagrożeń, aby móc skutecznie reagować na ewentualne kryzysy i minimalizować ryzyko dla bezpieczeństwa energetycznego.

Cyfryzacja i automatyzacja zakładów energetycznych

Energetyka, podobnie jak wiele innych sektorów gospodarki, stoi w obliczu rewolucji cyfrowej. Współczesne technologie, takie jak sztuczna inteligencja, sieci blockchain czy Internet Rzeczy (IoT), mają potencjał dla zasadniczej transformacji tego sektora. Eksperci wskazują na wiele rozwiązań, które mogą zrewolucjonizować przyszłość energetyki.

Cyfryzacja w energetyce to nie tylko przyszłość, ale i teraźniejszość. Rynek energetyczny przechodzi obecnie przez okres transformacji, napędzany innowacjami technologicznymi oraz zmieniającymi się kierunkami inwestycji. Wzrost znaczenia prosumentów, czyli jednostek zarówno produkujących, jak i konsumujących energię, wskazuje na potrzebę większej kontroli nad zarządzaniem energią. Cyfryzacja odpowiada na te potrzeby, oferując dostawcom wyższą efektywność systemów oraz możliwość pełnego wykorzystania danych. Dla konsumentów i prosumentów oznacza to większy komfort oraz obniżenie kosztów energii.

Wśród kluczowych technologii, które mają potencjał dla transformacji sektora energetycznego, znajdują się m.in.:  Industrial Internet of Things (IIoT), AI optymalizująca przesył i dystrybucję energii, cyfrowe platformy do zarządzania zasobami energetycznymi oraz logistyką, sieci smart grid, wirtualne elektrownie (VPP), systemy zarządzania energią przez konsumentów i prosumentów, internet budynków, modelowanie cyfrowe, blockchain czy wirtualne giełdy energii.

Wprowadzenie tych technologii wymaga jednak znaczących nakładów inwestycyjnych oraz skoordynowanych działań. Mimo wysokich kosztów opracowania i wdrażania rozwiązań cyfrowych, eksperci rynku energetycznego widzą możliwość szybkiego wdrożenia. Cyfryzacja w energetyce ma potencjał nie tylko do podniesienia efektywności technicznej i biznesowej istniejących systemów, ale także do wprowadzenia nowych produktów lub usług oraz zapewnienia integracji energetyki z innymi sektorami gospodarki w pełni ucyfrowionym świecie.

Na jakim Pana/Pani zdaniem etapie jest cyfryzacja i automatyzacja w polskim sektorze energetycznym? Czy nowoczesne rozwiązania są już wdrażane, czy potrzebujemy jeszcze sporo czasu i środków, aby je skutecznie wprowadzić?

Wdrażanie nowych rozwiązań trwa. Jesteśmy na początku drogi wdrożenia cyfryzacji i automatyki w sektorze energetycznym. Dotychczas wdrożone rozwiązania dla stosowania elektronicznych form umów, zgłoszeń, dokumentów oraz wdrożenia związane z pozyskiwaniem i przetwarzaniem danych czy zdarzeń sieciowych i pomiarowych  wymagają znaczącej rozbudowy, aby móc rozmawiać o nowoczesnych rozwiązaniach. Przed nami praca wdrożeniowa, która zapewni szybki, bezpieczny sposób pozyskiwanie masowych ilości danych i wykorzystywanie nich w prowadzeniu prac rozwojowych sieci elektroenergetycznych, określaniu na bieżąco rzeczywistych przepływów sieciowych, wykorzystywaniu danych rzeczywistych w obsłudze klientów rynku energii elektrycznej. – komentuje Ewa Sikora, Dyrektorka Pionu Usług Dystrybucyjnych, ENERGA-OPERATOR S.A.

Transformacja energetyki jest procesem ciągłym, w ostatnim okresie przybrała znacząco na sile i dynamice. Oczywiście ta transformacja przebiega na różnych obszarach. Ostatni okres to mocny kierunek organizacja i cyfryzacja. Dziś kluczowym komponentem transformacji są rozwiania IT i OT, bez nich nie ma szans na skuteczną i efektywną transformację. Oczywiście widzimy znaczący udział nowych rozwiązań jak szeroko rozumiana automatyzacja, AI. Co do odpowiedzi wprost na pytanie trudno odpowiedzi ale chyba najtrafniej gdzieś pośrodku to też zależy od obszaru energetyki. Mamy sporo zrobione ale przed nami nowe wyzwania i coraz bardziej wymagające czy to zasobów, kompetencji czy finansów. Jest i będzie co robić. Z pewnością widzimy zmianę kierunku postrzegania firm. Myślę, że w wielu przypadkach mamy jeszcze takie uproszczone spojrzenie energetyka, dystrybucja, sprzedaż, wytwarzanie itd. A z pewnością możemy mówić o kierunku zmian firmy te stają się coraz szybciej, częściej firmami technologicznymi z usługą np. OSD to firma technologiczna z usługą dystrybucji energii. Technologia buduje przewagę konkurencyjną i adresuje wymagania klientów i biznesu.

Tak nowoczesne rozwiania są wdrażane albo na potrzebny spełnienia wymagań prawnych jak np. KSeF,JPK,CSIRE lub na potrzeby transformacji firm, optymalizacji ich działania. Pole zmian jest bardzo szerokie. Czas, zasoby ludzkie, kompetencje (w tym nowe), finanse są potrzebne. Wydaje się, że dla efektywności, skuteczność oraz tempa transformacji konieczna jest współpraca pomiędzy uczestnikami rynku. – mówi Leszek Chwalik, Wiceprezes Zarządu, TAURON Obsługa Klienta sp. z o.o.

Wspieranie procesów biznesowych w kontekście cyfryzacji

Wspieranie procesów biznesowych w sektorze energetycznym poprzez cyfryzację staje się kluczowym elementem strategii wielu przedsiębiorstw. Cyfryzacja, rozumiana jako wdrażanie nowoczesnych technologii umożliwia efektywniejsze zarządzanie zasobami, optymalizację przesyłu i dystrybucji energii oraz lepsze dostosowanie oferty do potrzeb konsumentów. Dzięki technologiom cyfrowym, firmy energetyczne mogą lepiej monitorować i analizować zużycie energii, przewidywać trendy oraz szybko reagować na zmieniające się warunki rynkowe. Ponadto, cyfryzacja pozwala na tworzenie nowych modeli biznesowych, które są bardziej elastyczne i dostosowane do potrzeb rynku. Wirtualne giełdy energii, platformy zarządzania zasobami czy systemy zarządzania energią przez konsumentów to tylko niektóre z rozwiązań, które przyczyniają się do zwiększenia konkurencyjności i innowacyjności sektora. Wspieranie procesów biznesowych poprzez cyfryzację to nie tylko kwestia technologiczna, ale przede wszystkim strategiczna, która ma bezpośredni wpływ na przyszłość i rozwój całej branży energetycznej.

Digitalizacja w obszarze całego cyklu inwestycji

Digitalizacja w sektorze energetycznym przekształca nie tylko sposób, w jaki energia jest produkowana i dostarczana, ale także jak jest planowana i inwestowana. W obszarze całego cyklu inwestycji, technologie cyfrowe umożliwiają dokładniejsze prognozowanie potrzeb energetycznych, optymalizację alokacji zasobów oraz bardziej precyzyjne monitorowanie i zarządzanie aktywami. Narzędzia takie jak zaawansowana analiza danych, sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe stają się kluczowe w ocenie ryzyka inwestycyjnego, przewidywaniu trendów rynkowych i identyfikacji nowych możliwości inwestycyjnych. W dodatku, digitalizacja umożliwia lepszą integrację różnych źródeł energii, co jest kluczowe w kontekście rosnącego udziału odnawialnych źródeł energii w miksie energetycznym. W efekcie, inwestycje w sektorze energetycznym stają się bardziej elastyczne, zorientowane na przyszłość i zdolne do dostosowywania się do szybko zmieniającego się otoczenia rynkowego.

Zarządzanie danymi CSIRE jako cyfrowe wsparcie funkcjonowania rynku energii

Centralny System Informacji Rynku Energii (CSIRE) stanowi kluczowy element w procesie digitalizacji sektora energetycznego w Polsce. Jego głównym celem jest gromadzenie wszystkich technicznych i handlowych informacji niezbędnych do obsługi detalicznego rynku energii elektrycznej. Dzięki CSIRE możliwa jest skuteczna i bezpieczna wymiana danych oraz rozwój nowych usług dostosowanych do aktualnych potrzeb klientów. System ten przynosi korzyści zarówno konsumentom, prosumentom, sprzedawcom energii, jak i operatorom sieci dystrybucyjnej oraz przesyłowej.

Dla klienta CSIRE oznacza przede wszystkim nowe standardy obsługi i wymiany informacji, co przekłada się na usprawnienie i przyspieszenie realizacji różnych spraw i procesów na rynku energii elektrycznej w Polsce. Ponadto, system umożliwia klientom bezpłatny dostęp do danych dotyczących ich punktów poboru energii, w tym do danych pomiarowych, co pozwala na bardziej świadome zarządzanie zużyciem energii oraz podejmowanie decyzji opartych na rzetelnych danych.

System ten pozwala na dostęp do zagregowanych informacji, które mogą być wykorzystywane do rozwoju nowych usług, prowadzenia badań analitycznych oraz opracowywania raportów. Automatyzacja procesów i pewność danych zapewniana przez CSIRE przekłada się na oszczędność czasu, łatwiejsze zarządzanie oraz bardziej efektywną koordynację zadań w sektorze energetycznym. W skrócie, CSIRE stanowi fundament digitalizacji energetyki w Polsce, przynosząc korzyści zarówno klientom indywidualnym, jak i przedsiębiorstwom działającym w tym sektorze.

Jakie dodatkowe korzyści z systemu CSIRE z perspektywy konsumenta może Pan/Pani wskazać?

CSIRE doprowadzi do ujednolicenia zasad, które uzyskuje konsument w polskim rynku energii elektrycznej, niezależnie od jego miejsca zasilania. Po stabilizacji CSIRE konsumenci uzyskają szybszy czas odpowiedzi na zgłaszane potrzeby do sprzedawców energii elektrycznej, typu zmiana sprzedawcy, zmiana grupy taryfowej, zmiana cyklu rozliczeniowego. – mówi Ewa Sikora, Dyrektorka Pionu Usług Dystrybucyjnych, ENERGA-OPERATOR S.A.

System CSIRE to bardzo duża transformacja całego rynku i jest to dopiero początek. Jest to bardzo duże wyzwanie w zakresie procesów, danych, rozwiązań IT i OT. Czy to przyniesie korzyści? Winno ale wszystko zależy od tego jak z tym wyzwaniem się uporamy, co z wykorzystaniem wartości jakie ono przyniesie zrobimy lub do czego jeszcze możemy je wykorzystać. Potencjał jest i będzie bardzo duży.

Klient i uczestnicy rynku będą z tego mieli korzyści ale też wyzwania, którym muszą podołać.

Przede wszystkim bazując na danych pozyskanych w ramach tego projektu możemy budować nowe podejście inwestycyjne w zakresie infrastruktury energetyczne, budować nowe produktu i je oferować naszym Klientom. Możemy dzielić się nimi i budować nowe rozwiązania ale oczywiście wymaga to dodatkowych uregulowań prawnych, bezpieczeństwa, spójności i ich wiarygodności. Jak konsument (o ile jestem tym zainteresowany):

– monitoring własny zużycia energii – podstawa do decyzji o inwestycji w energooszczędne źródła, PV, magazyn energii, pompa itp. Zmiana swoje stylu życia jeżeli chcemy zmniejszyć wydatki.

– ciągłość dostaw energii – prąd musi płynąć – gwarancja komfortu życia.

– personalizowane usługi – dynamiczne taryfy, analiza ze względu na charakter odbioru, korelacja z innymi parametrami jak pogoda, temperatura, predykcja itp.

– szyba, efektywniejsza obsługa klienta – fv, reklamacje, przyłączenia, inwestycje itp. – wyjaśnia Leszek Chwalik, Wiceprezes Zarządu, TAURON Obsługa Klienta sp. z o.o.

Data publikacji: 25 września 2023